Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Artykuły

Nr 2(5) (2013): Postsekularyzmy

Między odrzuceniem religii a zbawianiem świata: itineraria socjologii i postsekularnej teorii społecznej

  • Elżbieta Hałas
DOI
https://doi.org/10.51196/srz.5.2
Przesłane
11 czerwca 2020
Opublikowane
01-11-2013

Abstrakt

W szkicu mowa jest o rywalizacji pomiędzy różnymi rodzajami wiedzy. Ingerencja ze strony postmodernistycznej teorii społecznej w obszar teologii jest szczególnie interesująca. W centrum uwagi pozostają obecne trendy postmodernistycznego postsekularyzmu. Teologia, wskutek przemian, jakie w niej zachodzą, w ponowoczesności ułatwia związek z teorią społeczną, gdyż teologia także przejawia się w postaci postsekularnej. W obszarze teologii widoczny jest wpływ nauk społecznych i nauk o kulturze, jako że problemy społeczno-kulturowe przedstawiane są jako problemy teologiczne. Teologia polityczna, teologia wyzwolenia, teologia rewolucji i teologia feministyczna są ściśle powiązane z teologią porównawczą, w której refleksja nad pluralizmem religijnym przedstawia się jako najważniejsze zagadnienie. Diagnoza wielu odmian teologii światowej, która rozkwitła w latach sześćdziesiątych XX wieku, ukazuje interesujący aspekt tych problemów. Zsekularyzowana teologia spotyka się z teologizującą postsekularną teorią społeczną ponad i poza socjologią. Ułatwia to nieustanny dyskurs niejednoznaczności. W tym dyskursie „teologia” jest nośnikiem nieokreślonego znaczenia – „czegoś teologicznego”; innymi słowy, teologia nie jest tym samym, co teologia tradycyjna. Teoria społeczna nie jest teorią, lecz praxis, która używa terminu „teoria społeczna” w modernistycznym opakowaniu konotacyjnym nauki racjonalności, ale bez zobowiązania do utrzymania obiektywności poznania. Socjologia nie narusza zróżnicowanej kulturowej tkanki znaczeń, badając je w społecznych kontekstach. Nie ingeruje zatem w dyskurs teologiczny, choć może analizować go dla swo- ich celów poznawczych, pozostawiając wszakże to, co pozaświatowe, poza swą perspektywą analizy zjawisk społeczno-kulturowych. Socjo-teologiczny dyskurs niejednoznaczności zwraca się zarówno przeciw religii, jak i racjonalności nauki społecznej.

Bibliografia

  1. Adler M.J., red. 1952. The Great Ideas. A Synopticon of Great Books of the Western World, vol. II, William Benton, Publisher, Chicago.
  2. Alexander J.C. 1991. Sociological Theory and the Claim to Reason: Why the End is not in Sight, „Sociological Theory” 1991, t. 9, nr 2, s. 147–153.
  3. Bauman Z. 1999. Culture as Praxis, SAGE, London.
  4. Beckford J.A. 2003. Social Theory and Religion, Cambridge University Press, Cambridge.
  5. Bell D. 1962. The End of Ideology: On the Exhaustion of Political Ideas in the Fifties, Collier Books, New York.
  6. Gill R. Theology, [w:] Swatos Encyclopedia of Religion, http://hirr.hartsem. edu/ency/Theology.htm; dostęp: 12.06.2013.
  7. Hahn A. 1994. Introduction à la sociologie de Niklas Luhmann, „Societes. Revue de Sciences Humaines et Sociales” 1994, nr 43, s. 17–27.
  8. Hałas E. 2007. Konwersja. Perspektywa socjologiczna. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
  9. Harrington A. 2006. Social Theory and Theology, [w:] Handbook of Contemporary European Social Theory, red. G. Delanty, Routledge, London, s. 37–47.
  10. Johnson B. 1987. Faith, Facts and Values in the Sociology of Religion, [w:] Religious Sociology. Interfaces and Boundaries, red. W.H. Swatos Jr., Greenwood Press, New York, s. 3–13.
  11. Lonergan B.J.F. 1975. Metoda w teologii, tłum. A. Bronk, InstytutWydawniczy PAX, Warszawa.
  12. Luhmann N. 1998. Funkcje religii, tłum. D. Motak, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
  13. Mannheim K. 1943. Diagnosis of Our Time, K. Paul, T. Trubner and Co., London.
  14. McAllister R.C. 1987. Theology Lessons of Sociology, [w:] Religious Sociology. Interfaces and Boundaries, red. W.H. Swatos Jr., Greenwood Press, New York, s. 27–39.
  15. Merton T. 2007. Dziennik azjatycki, tłum. E. Tabakowska, Wydawnictwo Salwator, Kraków.
  16. Mirek F. 1928. Elementy społeczne parafii rzymsko-katolickiej: wstęp do socjologji parafji, Księgarnia Uniwersytecka, Poznań.
  17. Parsons T. 1968. The Structure of Social Action, The Free Press, New York.
  18. Ratzinger J. 1970. Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Wydawnictwo ZNAK, Kraków.
  19. Ricoeur P. 1975. Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie. tłum. E. Bieńkowska i in., PAX, Warszawa.
  20. Seidman S. 1991. The End of Sociological Theory: The Postmodern Hope, „Sociological Theory” 1991, nr 9(2), s. 131–146.
  21. Shils E. 1961. The Calling of Sociology, [w:] Theories of Society: Foundations of Modern Sociological Theory, red. P. Tallcot i in., Free Press of Glencoe, New York.
  22. Swatos W.H., Christian Sociology, [w:] Swatos Encyclopedia of Religion, http://hirr.hartsem.edu/ency/csocio.htm; dostęp: 12.06.2013.
  23. The Fontana Dictionary of Modern Thought. 1990. red. S. Trombley, A. Bullock, O. Stallybrass, Fontana Press, London.
  24. Tracy D. 2005. Theology: Comparative, [w:] Encyclopedia of Religion, red. M. Eliade, Thomson Gale, Detroit, vol. 13, s. 9125–9134.
  25. Vidich A.J., Lyman S.M. 1985. American Sociology. Worldly Rejections of Religion and their Directions, Yale University Press, New Haven.
  26. White H.C. 2011. Tożsamość i kontrola. Jak wyłaniają się formacje społeczne, tłum. A. Hałas, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
  27. Znaniecki F. 1984. Społeczna rola uczonego, [w:] tenże: Społeczne role uczo nych, red. J. Szacki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 281–478.

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.