Artykuły
Nr 2(5) (2013): Postsekularyzmy
Między odrzuceniem religii a zbawianiem świata: itineraria socjologii i postsekularnej teorii społecznej
Abstrakt
W szkicu mowa jest o rywalizacji pomiędzy różnymi rodzajami wiedzy. Ingerencja ze strony postmodernistycznej teorii społecznej w obszar teologii jest szczególnie interesująca. W centrum uwagi pozostają obecne trendy postmodernistycznego postsekularyzmu. Teologia, wskutek przemian, jakie w niej zachodzą, w ponowoczesności ułatwia związek z teorią społeczną, gdyż teologia także przejawia się w postaci postsekularnej. W obszarze teologii widoczny jest wpływ nauk społecznych i nauk o kulturze, jako że problemy społeczno-kulturowe przedstawiane są jako problemy teologiczne. Teologia polityczna, teologia wyzwolenia, teologia rewolucji i teologia feministyczna są ściśle powiązane z teologią porównawczą, w której refleksja nad pluralizmem religijnym przedstawia się jako najważniejsze zagadnienie. Diagnoza wielu odmian teologii światowej, która rozkwitła w latach sześćdziesiątych XX wieku, ukazuje interesujący aspekt tych problemów. Zsekularyzowana teologia spotyka się z teologizującą postsekularną teorią społeczną ponad i poza socjologią. Ułatwia to nieustanny dyskurs niejednoznaczności. W tym dyskursie „teologia” jest nośnikiem nieokreślonego znaczenia – „czegoś teologicznego”; innymi słowy, teologia nie jest tym samym, co teologia tradycyjna. Teoria społeczna nie jest teorią, lecz praxis, która używa terminu „teoria społeczna” w modernistycznym opakowaniu konotacyjnym nauki racjonalności, ale bez zobowiązania do utrzymania obiektywności poznania. Socjologia nie narusza zróżnicowanej kulturowej tkanki znaczeń, badając je w społecznych kontekstach. Nie ingeruje zatem w dyskurs teologiczny, choć może analizować go dla swo- ich celów poznawczych, pozostawiając wszakże to, co pozaświatowe, poza swą perspektywą analizy zjawisk społeczno-kulturowych. Socjo-teologiczny dyskurs niejednoznaczności zwraca się zarówno przeciw religii, jak i racjonalności nauki społecznej.
Bibliografia
- Adler M.J., red. 1952. The Great Ideas. A Synopticon of Great Books of the Western World, vol. II, William Benton, Publisher, Chicago.
- Alexander J.C. 1991. Sociological Theory and the Claim to Reason: Why the End is not in Sight, „Sociological Theory” 1991, t. 9, nr 2, s. 147–153.
- Bauman Z. 1999. Culture as Praxis, SAGE, London.
- Beckford J.A. 2003. Social Theory and Religion, Cambridge University Press, Cambridge.
- Bell D. 1962. The End of Ideology: On the Exhaustion of Political Ideas in the Fifties, Collier Books, New York.
- Gill R. Theology, [w:] Swatos Encyclopedia of Religion, http://hirr.hartsem. edu/ency/Theology.htm; dostęp: 12.06.2013.
- Hahn A. 1994. Introduction à la sociologie de Niklas Luhmann, „Societes. Revue de Sciences Humaines et Sociales” 1994, nr 43, s. 17–27.
- Hałas E. 2007. Konwersja. Perspektywa socjologiczna. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
- Harrington A. 2006. Social Theory and Theology, [w:] Handbook of Contemporary European Social Theory, red. G. Delanty, Routledge, London, s. 37–47.
- Johnson B. 1987. Faith, Facts and Values in the Sociology of Religion, [w:] Religious Sociology. Interfaces and Boundaries, red. W.H. Swatos Jr., Greenwood Press, New York, s. 3–13.
- Lonergan B.J.F. 1975. Metoda w teologii, tłum. A. Bronk, InstytutWydawniczy PAX, Warszawa.
- Luhmann N. 1998. Funkcje religii, tłum. D. Motak, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
- Mannheim K. 1943. Diagnosis of Our Time, K. Paul, T. Trubner and Co., London.
- McAllister R.C. 1987. Theology Lessons of Sociology, [w:] Religious Sociology. Interfaces and Boundaries, red. W.H. Swatos Jr., Greenwood Press, New York, s. 27–39.
- Merton T. 2007. Dziennik azjatycki, tłum. E. Tabakowska, Wydawnictwo Salwator, Kraków.
- Mirek F. 1928. Elementy społeczne parafii rzymsko-katolickiej: wstęp do socjologji parafji, Księgarnia Uniwersytecka, Poznań.
- Parsons T. 1968. The Structure of Social Action, The Free Press, New York.
- Ratzinger J. 1970. Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Wydawnictwo ZNAK, Kraków.
- Ricoeur P. 1975. Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie. tłum. E. Bieńkowska i in., PAX, Warszawa.
- Seidman S. 1991. The End of Sociological Theory: The Postmodern Hope, „Sociological Theory” 1991, nr 9(2), s. 131–146.
- Shils E. 1961. The Calling of Sociology, [w:] Theories of Society: Foundations of Modern Sociological Theory, red. P. Tallcot i in., Free Press of Glencoe, New York.
- Swatos W.H., Christian Sociology, [w:] Swatos Encyclopedia of Religion, http://hirr.hartsem.edu/ency/csocio.htm; dostęp: 12.06.2013.
- The Fontana Dictionary of Modern Thought. 1990. red. S. Trombley, A. Bullock, O. Stallybrass, Fontana Press, London.
- Tracy D. 2005. Theology: Comparative, [w:] Encyclopedia of Religion, red. M. Eliade, Thomson Gale, Detroit, vol. 13, s. 9125–9134.
- Vidich A.J., Lyman S.M. 1985. American Sociology. Worldly Rejections of Religion and their Directions, Yale University Press, New Haven.
- White H.C. 2011. Tożsamość i kontrola. Jak wyłaniają się formacje społeczne, tłum. A. Hałas, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
- Znaniecki F. 1984. Społeczna rola uczonego, [w:] tenże: Społeczne role uczo nych, red. J. Szacki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 281–478.
Downloads
Download data is not yet available.