common.pageHeaderLogo.altText682a711ce3031

Artykuły

Nr 2(25) (2023): Nieznośna lekkość czasu wolnego

Augustyn z Hippony oraz społeczny i aspołeczny wymiar christianae vitae otium

Przesłane
1 October 2024
Opublikowane
08-05-2025

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza koncepcji czasu wolnego w myśli Augustyna z Hippony. Wraz z chrześcijaństwem, zabarwionym jeszcze neoplatonizmem, nacechowanie pojęcia otium zmienia się na bardziej pozytywne. To więc Augustyn jako myśliciel stojący na rozdrożu dwóch epok jest tu najciekawszym obiektem refleksji. O ile bowiem wczesne chrześcijaństwo powoli ustanawia nowego rodzaju uniwersalną wspólnotę, Augustyńskie otium warto prześledzić właśnie z perspektywy jego stosunku do wspólnotowości jako takiej. Poza pojawiającą się tu oczywistą niespójnością, która nie jest dla myśli Augustyna czymś wyjątkowym, ujawniają się dwa zawarte w chrześcijańsko rozumianym czasie wolnym bieguny. Z jednej strony ma on charakter społeczny, z drugiej – w istocie jest aspołeczny. Czas wolny, jako czas w zadumie i modlitwie, ma być elementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania Kościoła jako całości, lecz jest on zarazem dla jednostki przedsmakiem wiecznego, pozaczasowego odpoczynku w Królestwie Niebieskim, choć to jeszcze nie nastało, a swoimi obietnicami radykalnie odbiega od doczesności, jak siódmy dzień stwarzania z Księgi Rodzaju. Artykuł będzie zatem stawiał sobie za zadanie ukazanie, jak te idące w przeciwne strony siły zawierają się w Augustyńskim otium i tym samym nadają mu odmienne sensy.

Bibliografia

  1. Arendt H. 1996. Love and Saint Augustine, tłum. J.V. Scott, J.C. Stark,The University of Chicago.
  2. Augustyn. 1954. Wyznania, tłum. J. Czuj, PAX.
  3. Augustyn. 1979. O nauce chrześcijańskiej. Sprostowania, tłum. J. Sulkowski, Akademia Teologii Katolickiej.
  4. Augustyn. 1991. Listy, tłum. W. Eborowicz, [s.n.].
  5. Augustyn. 1998. Państwo Boże, tłum. W. Kubicki, Wydawnictwo Antyk.
  6. Augustyn. 1999. O prawdziwej wierze, tłum. W. Borowicz, [w:] tegoż, Dialogi filozoficzne, Znak, s. 733–817.
  7. Augustyn. 2002. O pracy mnichów, tłum. R. Szaszka, [w:] tegoż, Pisma monastyczne, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, s. 186–267.
  8. Bragova A. 2016. The concept cum dignitate otium in Cicero’s writings, „Studia Antiqua et Archaeologica”, nr 1, s. 45–49.
  9. Brown P. 1972. Political society, [w:] Augustine: A Collection of Critical Essays, red. R.A. Markus, Anchor Books, s. 311–329.
  10. Brown P. 1993. Augustyn z Hippony, tłum. W. Radwański, PIW.
  11. Bruning B. 2001. “Otium” and “negotium” within The One Church, „Augustiniana”, nr 1–2, s. 105–149.
  12. Butler C. 1966. Western Mysticism: The Teaching of Augustine, Gregory and Bernard on Contemplation and the Contemplative Life, Harper Torchbooks.
  13. Colot B. 1994. Une approche des Confessions d’Augustin à travers l’étude d’otium et quies, „Bulletin de l’Association Guillaume Budé”, nr 2, s. 185–186.
  14. Cyceron. 1960. O powinnościach, [w:] tegoż, Pisma filozoficzne, t. 2, tłum. W. Kornatowski, PWN, s. 317–539.
  15. Doignon J. 1989. Le « progrès » philosophique d’Augustin dans l’otium de Cassiciacum d’après la Lettre 4, [w:] Fructus centesimus: Mélanges offerts à Gerard J.M. Bartelink à l’occasion de son soixante-cinquième anniversaire, red. A.A.R. Bastiaensen, A. Hilhorst, C.H.J.M. Kneepkens, Brepols Publishers, s. 141–151.
  16. Folliet G. 1962. “Deificari in otio”. Augustin, Epistula X, 13, „Recherches Augustiniennes”, nr 2, s. 225–236.
  17. Gilson E. 1953. Wprowadzenie do nauki świętego Augustyna, tłum. Z. Jakimiak, PAX.
  18. Heinzmann R. 1999. Filozofia średniowiecza, tłum. P. Domański, Wydawnictwo Antyk.
  19. Lawless G. 1989. Augustyńskie brzemię posługi pastoralnej, tłum. M. Cempura, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, nr 42(4), s. 294–301.
  20. Leclercq J. 1963. Otia monastica: études sur le vocabulaire de la contemplation au Moyen Âge, Pontificium Institutum S. Anselmi: “Orbis Catholicus” – Herder.
  21. Markus R.A. 1970. Saeculum: History and Society in the Theology of St Augustine, Cambridge University Press.
  22. Mitchell C.E., Keys M.M. 2018. Love’s labor leisured: Augustine on charity, contemplation, and politics, [w:] Pensado il Lavoro: Contributi a carattere prevalentemente filosofico, red. G. Faro, EDUSC, s. 315–332.
  23. Nehring P. 2002. Wstęp, [w:] Augustyn, Pisma monastyczne, tłum. P. Nehring, M. Starowieyski, R. Szaszka, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, s. 23–135.
  24. Plotyn. 1959. Enneady, tłum. A. Krokiewicz, PWN.
  25. Possydiusz. 1930. Żywot Św. Augustyna, tłum. J. Ujda, J. Jachowski, Księgarnia Uniwersytecka.
  26. Seneka. 1965. O bezczynności, [w:] tegoż, Pisma filozoficzne, tłum. L. Joachimowicz, PAX, s. 713–820
  27. Smith J.W. 2016. Loving the many in the one: Augustine and the love of finite goods, „Religions”, nr 11, art. 137.
  28. Szacki J. 2005. Historia myśli socjologicznej, PWN.
  29. Teske R.J. 2009. St. Augustine’s Epistula X: Another look at ‘Deificari in otio’, [w:] tegoż, Augustine of Hippo: Philosopher, Exegete, and Theologian, Marquette University Press, s. 97–108.
  30. Trout D.E. 1988. Augustine at Cassiciacum: Otium honestum and the social dimensions of conversion, „Vigiliae Christianae”, nr 2, s. 132–146.
  31. Trout D.E. 2009. Otium, [w:] Augustine through the Ages: An Encyclopedia, red. A.D. Fitzgerald, Wm. B. Eerdmans Publishing Co., s. 618–619.
  32. Trubieckoj J.N. 2020. Błogosławiony Augustyn, tłum. M. Rogalski, „Stan Rzeczy”, nr 1, s. 45–100.
  33. Waśkiewicz A. 2008. Obcy z wyboru. Studium filozofii aspołecznej, Prószyński i S-ka.
  34. Wirszubski Ch. 1954. Cicero’s cum dignitate otium: A reconsideration, „The Journal of Roman Studies”, nr 44(1–2), s. 1–13

Downloads