Artykuły
Nr 1(6) (2014): Polityka prawdy
Psychologia społeczna. W pułapkach zaangażowania: Polska i świat
- Michał Bilewicz
- Mateusz Olechowski
Abstrakt
Niniejszy artykuł stanowi analizę ideologicznego uwikłania światowej i polskiej psychologii społecznej w kontekście zaangażowania społecznego nauki. Autorzy używają przykładów zaczerpniętych ze światowej psychologii stosunków międzygrupowych oraz prac wiodących polskich psychologów społecznych dotyczących transformacji ustrojowej, aby pokazać społeczne uwikłania badań psychologicznych i wytwarzania wiedzy naukowej. Są to fakty niezbyt uświadomione w praktyce badawczej i twórczości naukowej psychologów. Do analizy tych praktyk zastosowane zostają koncepcje psychologiczne z obszaru umotywowanego poznania, teorii atrybucji oraz stosunków międzygrupowych. Artykuł kończy się opisem niedawnych pozytywnych zmian prowadzących do przeobrażania się dominującego paradygmatu psychologii społecznej w stronę bardziej krytyczną i wrażliwą społecznie.
Bibliografia
- Allport G.W. 1954. The nature of prejudice. Reading, MA: Addis on–Wesley.
- Bilewicz M., Bilewicz A. 2012. Who defines humanity? Psychological and cultural obstacles to omniculturalism, „Culture & Psychology” 2012, 18, s. 331–344.
- Bilewicz M., Krzeminski I. 2010. Anti-Semitism in Poland and Ukraine: The belief in Jewish control as a mechanism of scapegoating, „International Journal of Conflict and Violence” 2010, 42, s. 234–243.
- Bourdieu P. 1991. Language and symbolic power, Polity, Cambridge.
- Crisp R.J., Turner R.N. 2009. Essential social psychology, Sage, London.
- Czapiński J. 1997. Niewdzięczne społeczeństwo, „Wiedza i Życie” 1997, 8, http://archiwum.wiz.pl/1997/97083800.asp; dostęp: 03.02.2014.
- Czapiński J. 2002. Makropsychologia, czyli psychologia zmiany społecznej. Szkic osobisty, [w:] Jednostka i społeczeństwo, red. M. Lewicka, J. Grzelak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 23–42.
- Dion K.L. 2002. The social psychology of perceived prejudice and discrimination, „Canadian Psychology” 2002, 4, s. 1–10.
- Dixon J., Levine M., Reicher S. i Durrheim K. 2012. Beyond prejudice: Relational inequality, collective action, and social change revisited, „Behavioral and Brain Sciences” 2012, 35, s. 451–466.
- Dixon J., Levine M., Reicher S. i Durrheim K. 2012. Beyond prejudice: Are negative evaluations the problem and is getting us to like one another more the solution?, „Behavioral and Brain Sciences” 2012, 35, s. 1–56.
- Dixon J., Tropp L.R., Durrheim K. i Tredoux C. 2010. „Let Them Eat Harmony” Prejudice-Reduction Strategies and Attitudes of Historically Disadvantaged Groups, „Current Directions in Psychological Science” 2010, 19, s. 76–80.
- Dollard J., Miller N.E., Doob L.W., Mowrer O.H. i Sears R.R. 1939. Frustration and aggression. Yale University Press, New Haven, CT.
- Fiske S.T. 2000. Stereotyping, prejudice, and discrimination at the seam between the centuries: evolution, culture, mind, and brain, „European Journal of Social Psychology” 2000, 30, s. 299–322.
- Fleck L. 1986. Powstanie i rozwój faktu naukowego: Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
- Fox-Genovese E., Genovese E.D. 2005. The mind of the master class, Cambridge University Press, New York.
- Furnham A., Procter E. 1989. Belief in a just world: Review and critique of the individual difference literature, „British Journal of Social Psychology” 1989, 28, s. 365–384.
- Gaertner S.L., Dovidio J.F. 2000. Reducing intergroup bias: The common ingroup identity model, Psychology Press, Philadelphia.
- Goszczyńska M. 2009. Percepcja nierówności statusu materialnego i tolerancja wobec bogatych w polskim społeczeństwie, [w:] Społeczeństwo w czasach zmiany, red. P. Radkiewicz, R. Siemieńska, Scholar, Warszawa, s. 40–63.
- Grzesiak-Feldman M. 2011. O związkach różnych form myślenia spiskowego z uprzedzeniami wobec obcych, [w:] W kręgu najważniejszych zagadnień psychologii społecznej, red. J. Czarnota-Bojarska, I. Zinserling, WUW, Warszawa, s. 115–126.
- Haidt J. 2001. The emotional dog and its rational tail: A social intuitionist approach to moral judgment, „Psychological Review” 2001, 108, s. 814–834.
- Haidt J., Joseph C. 2004. Intuitive ethics: how innately prepared intuitions generate culturally variable virtues, „Daedalus” 2004, 133, s. 55–66.
- Hewstone M. 1990. The ‘ultimate attribution error’? A review of the literature on intergroup causal attribution, „European Journal of Social Psychology” 1990, 20, s. 311–335.
- Hogg M.A., Vaughnan G.M. 2011. Social psychology, Pearson, Essex.
- Iatridis T. 2013a. Occupational status differences in attributions of uniquely human emotions, „British Journal of Social Psychology” 2013, 52, s. 431–449.
- Iatridis T. 2013b. When less just means less, „European Bulletin of Social Psychology” 2013, 12, s. 15–16.
- Iatridis T., Fousiani K. 2009. Effects of status and outcome on attributions and just–world beliefs: How the social distribution of success and failure may be rationalized, „Journal of Experimental Social Psychology” 2009, 45, 415–420.
- Jackman M.R. 1994. The velvet glove: Paternalism and conflict in gender, class, and race relations, University of California Press, Berkeley.
- Jiménez-Moya G., de Lemus S., Rodríguez-Bailón R. i Spears R. 2012.
- Dealing with powerlessness: The strategic use of ingroup stereotypes, „Revista de Psicología Social” 2012, 27, s. 355–367.
- Klandermans B. 1997. The social psychology of protest, Blackwell, Oxford.
- Kofta M. 2001. Stereotyp spiskowy jako centralny składnik antysemityzmu, [w:] Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe, red. M. Kofta, A. Jasieńska-Kania, Scholar, Warszawa, s. 274–298.
- Kruglanski A., Raviv A., Bar-Tal D., Raviv A., Sharvit K., Ellis S., Bar R., Pierro A., Mannetti L. 2005. Says Who?: Epistemic Authority Effects in Social Judgment, „Advances in Experimental Social Psychology” 2005, tom 37, s. 345–392.
- Lemus S., de. 2013. How to keep social-psychological research alive and well in times of European financial crisis? A perspective from Spain, „European Bulletin of Social Psychology” 2013, 12, s. 13–15.
- Lerner M. 1980. The belief in a just world, Plenum Press, New York.
- Lewicka M. 2001. Psychologiczne mechanizmy zachowań roszczeniowych, [w:] Od myśli i uczuć do decyzji i działań, red. D. Doliński, B. Weigl, Wydawnictwo IP PAN, Warszawa, s. 111–126.
- Lewicka M. 2002. Daj czy wypracuj? Sześcienny model aktywności, [w:] Jednostka i społeczeństwo. Podejście psychologiczne, red. M. Lewicka, J. Grzelak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 83–102.
- Lewicka M. 2006. Fakty i mity o polskiej roszczeniowości, [w:] Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, red. K. Szafraniec, IRWiR PAN, Warszawa, s. 253–267.
- Lewin K. 1946. Action research and minority problems, „Journal of Social Issues” 1946, 2, s. 34–46.
- Major B., Kaiser C.R., O’Brien L.T. i McCoy S.K. 2007. Perceived discrimination as worldview threat or worldview confirmation: Implications for self–esteem, „Journal of Personality and Social Psychology” 2007, 92, s. 1068–1086.
- Muolo P., Padilla M. 2010. Chain of Blame: How Wall Street Caused the Mortgage and Credit Crisis, John Wiley & Sons, Hoboken, New York.
- Nadler A. 2010. Interpersonal and intergroup helping relations as power relations: Implications for real-world helping, [w:] The psychology of prosocial behavior, red. S. Sturmer i M. Synder, Wiley–Blackwell, Chichester, s. 269–287.
- Napier J.L., Jost J.T. 2008. Why are conservatives happier than liberals?, „Psychological Science” 2008, 19, s. 565–572.
- Nisbett R.R., Ross L.D. 1980. Human inference: strategies and shortcomings of social judgement. Prentice–Hall, Englewood Cliffs, New York.
- Pettigrew T.F. 1979. The Ultimate Attribution Error: Extending Allport’s Cognitive Analysis of Prejudice, „Personality and Social Psychology Bulletin” 1979, 5, s. 461–476.
- Pettigrew T.F., Tropp L.R. 2006. A meta–analytic test of intergroup contact theory, „Journal of Personality and Social Psychology” 2006, 90, s. 751–783.
- Piotrowski J., Żemojtel-Piotrowska M. 2009. Kwestionariusz Roszczeniowości, „Roczniki Psychologiczne” 2009, 12, s. 151–177.
- Saguy T., Tausch N., Dovidio J.F. i Pratto F. 2009. The irony of harmony: Intergroup contact can produce false expectations for equality, „Psychological Science” 2009, 20, s. 114–121.
- Saminaden A., Loughnan S. i Haslam N. 2010. Afterimages of savages: Implicit associations between“primitive”peoples, animals, and children, „British Journal of Social Psychology” 2010, 49, s. 91–105.
- Stephan W.G., Stephan C.W. 2001. Improving intergroup relations, Sage, Thousand Oaks, CA.
- Van Zomeren M., Postmes T. i Spears R. 2008. Toward an integrative social identity model of collective action: A quantitative research synthesis of three socio–psychological perspectives, „Psychological Bulletin” 2008, 1344, s. 504–535.
- Wojciszke B. 2011. Psychologia społeczna, Scholar, Warszawa.
- Wojciszke B., Grzelak J. 1996. Feelings of being wronged among Poles: Models of experience, determinants and consequences, „Polish Sociological Review” 1996, 114, s. 175–194.
- Wright S.C., Lubensky M. 2009. The struggle for social equality: Collective action versus prejudice reduction, [w:] Intergroup misunderstandings: Impact of divergent social realities, red. S. Demoulin, J.P. Leyens i J.F. Dovidio, Psychology Press, New York, s. 291–310.
- Zarycki T. 2008. Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
- Zarycki T. 2009. Kapitał kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierre’a Bourdieu, „Psychologia Społeczna” 2009, 4, s. 12–25.
- Zawadzki B. 1948. Limitations of the scapegoat theory of prejudice, „The Journal of Abnormal and Social Psychology” 1948, 43, s. 127–141.
- Żemojtel-Piotrowska M., Baran T., Piotrowski J. 2011. Postawy roszczeniowe a system wartości w ujęciu Shaloma Schwartza, „Psychologia Społeczna” 2011, 17, s. 146–158.
Downloads
Download data is not yet available.