Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Artykuły

Nr 2(25) (2023): Nieznośna lekkość czasu wolnego

Edward Abramowski i utopia czasu wolnego

Przesłane
1 October 2024
Opublikowane
08-05-2025

Abstrakt

Artykuł przedstawia i analizuje poglądy Edwarda Abramowskiego na temat czasu wolnego w odniesieniu do jego utopii socjalizmu bezpaństwowego. Poglądy te pojawiają się już w jego wczesnych pismach (między innymi w Dniu roboczym i szkicu Kapitalizm), w których z jednej strony praca traktowana jest jako narzędzie panowania klasowego, z drugiej natomiast zdobycie czasu wolnego wydaje się konieczne do tego, by robotnicy stali się świadomymi obywatelami. Namysł Abramowskiego nad czasem wolnym pogłębia się w rozprawach z końca XIX wieku (Co to jest sztuka?, Etyka a rewolucja i Zagadnienia socjalizmu), w których powodzenie sprawy socjalistycznej zostaje uzależnione od ograniczenia czasu pracy. Autor postuluje wówczas
wprowadzenie „prawa do próżnowania”, które stanie się punktem wyjścia braterskich więzi społecznych. W praktyce będzie to oznaczało szacunek dla indywidualności każdej jednostki ludzkiej i nadanie jej prawa do samorealizacji wedle własnego uznania. Artykuł kończą uwagi na temat aktualności koncepcji Abramowskiego w kontekście zjawiska „pracy bez sensu”.

Bibliografia

  1. Abramowski E. 1924. Pisma. Pierwsze zbiorowe wydanie dzieł treści filozoficznej i społecznej, t. 1, nakładem Związku Spółdzielni Spożywców Rzeczypospolitej Polskiej.
  2. Abramowski E. 1927. Pisma. Pierwsze zbiorowe wydanie dzieł treści filozoficznej i społecznej, t. 3, nakładem Związku Spółdzielni Spożywców Rzeczypospolitej Polski
  3. Abramowski E. 1965. Filozofia społeczna. Wybór pism, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  4. Abramowski E. 1979. Pisma popularnonaukowe i propagandowe: 1890–1895, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
  5. Augustyniak M. 2006. Myśl społeczno-filozoficzna Edwarda Abramowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  6. Bauman Z. 2010. Socjalizm. Utopia w działaniu, tłum. M. Bogdan, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  7. Błesznowski B. 2014. Utopia w służbie demokracji – wokół źródeł kooperatyzmu, [w:] Kooperatyzm, spółdzielczość, demokracja, red. B. Błesznowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 7–45.
  8. Borzym S. 1980. Abramowski, filozof epoki modernizmu, [w:] E. Abramowski, Metafizyka doświadczalna i inne pisma, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. VII–LV.
  9. Campanella T. 1994. Miasto Słońca, tłum. L. i R. Brandwajnowie, Wydawnictwo ALFA.
  10. Dąbrowska M. 2014. Życie i dzieło Edwarda Abramowskiego, „Nowy Obywatel”.
  11. Dziedzic A. 2010. Antropologia filozoficzna Edwarda Abramowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  12. Giełżyński W. 1986. Edward Abramowski – zwiastun „Solidarności”, Polonia.
  13. Graeber D. 2020. Praca bez sensu. Teoria, tłum. M. Denderski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  14. Hemmens A. 2019. The Critique of Work in Modern French Thought: From Charles Fourier to Guy Debord, Palgrave Macmillan.
  15. Kropotkin P. 1925. Zdobycie chleba, tłum. S. Stempowski [P. Zaorski], na składzie w księgarni J. Czerneckiego.
  16. Kropotkine P. 1892. L’anarchie dans l’évolution socialiste, „Révolte”.
  17. Lafargue P. 1905. Relig ja Kapitału, nakładem Księgarni Popularnejej.
  18. afargue P. 1906. Prawo do lenistwa, skład główny w Księgarni Powszechnej.
  19. Mannheim K. 1992. Ideologia i utopia, tłum. J. Miziński, Wydawnictwo „Test”.
  20. Mencwel A. 2009. „Bo czas już nadszedł!”, [w:] tegoż, Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 101–125.
  21. More T. 1993. Utopia, tłum. K. Abgarowicz, Instytut Wydawniczy „Daimonion”.
  22. Morelly E.G. 1953. Kodeks natury, tłum. D. Malewska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  23. Sikora A. 1988. Fourier, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
  24. Stempowski S. 1953. Pamiętniki (1870–1914), Zakład im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
  25. Thoreau H.D. 1983. Życie bez zasad. Eseje, tłum. H. Cieplińska, Czytelnik.
  26. Waldenberg M. 1985. Prekursorzy nowej lewicy, Wydawnictwo Literackie.
  27. Walicki A. 2007. Polskie koncepcje inteligencji i jej powołania, [w:] tegoż, O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, Universitas, s. 43–70.
  28. Walicki A. 2011. Filozofia Edwarda Abramowskiego, [w:] tegoż, Polska, Rosja, marksizm, Universitas, s. 315–345.
  29. Waśkiewicz A. 2020. Na zakupy do przyjaciela, [w:] tegoż, Ludzie – rzeczy – ludzie. O porządkach społecznych, w których rzecz y łączą, a nie dzielą, Universitas, s. 185–204.
  30. Wilde O. 2019. Dusza człowieka w socjalizmie, tłum. J. Dehnel, Wydawnictwo Karakter.

Downloads

Podobne artykuły

1-10 z 44

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.