Artykuły
Nr 1(10) (2016): Wędrujące pojęcia
Socjologia polska i czeska: wzajemne stosunki, ich charakter i konteksty
Abstrakt
Artykuł dotyczy stosunków między czeskimi i polskimi środowiskami socjologicznymi. W obu krajach po I wojnie światowej socjologia uległa instytucjonalizacji, została zlikwidowana przez komunistów, by odrodzić się w okresie poststalinowskim. Prawdą jest, że w komunistycznej Czechosłowacji swobodnie rozwijała się tylko przez krótki okres w latach 60. XX wieku. Mimo wzajemnego zainteresowania socjologów obu krajów ich wzajemne kontakty nie były szczególnie intensywne – za wyjątkiem lat 60. Czesi zazwyczaj interesowali się bardziej polskimi naukami społecznymi niż polscy czeskimi. Intensywność i asymetrię ich wzajemnych relacji można wyjaśnić zmieniającą się pozycją obu krajów w nauce międzynarodowej. Po II wojnie światowej pozostały one na półperyferiach nauki zachodniej, chociaż w okresie komunizmu należały także do rzekomo alternatywnego kręgu wschodnioeuropejskiej socjologii marksistowskiej. Wyjątkowa rola polskiej socjologii w Czechosłowacji w latach 60. stanowiła więc wynik jej roli jako pośrednika w kontaktach z wiodącą socjologią zachodnią.
Bibliografia
- Aron R. 1976. Main Currents in Sociological Thought, t. 1, tłum. R. Howard, H. Weaver, Penguin Books.
- Batygin G.S., Deviatko I.F. 1995. Metamorfozy socjologii rosyjskiej, [w:] Socjologia Europy Środkowo-Wschodniej 1956–1990, red. J. Mucha, M.F. Keen, tłum. L. Stetkiewicz, J. Mucha, IFiS PAN, s. 25–39.
- Bauman Z. 1964. Zarys marksistowskiej teorii społeczeństwa, PWN.
- Bauman Z. 1965a. Sociologie, tłum. A. Měšťan, I wyd., Orbis.
- Bauman Z. 1965b. Sociologie, tłum. A. Měšťan, II wyd., Orbis.
- Bauman Z. 1966. Sociologie, tłum. A. Měšťan, III wyd., Orbis.
- [Bauman Z.] 1967. Pierwsza ogólnokrajowa konferencja socjologów czechosłowackich, „Studia Socjologiczne” nr 2, s. 323–324.
- Bauman Z., Petrusek M., Reifová I. 1997. Deset otázek profesoru Zygmunta Baumanovi, „Sociologický časopis”, nr XXXIII, s. 203–216.
- Bláha I. A. 1931. Współczesna socjologia czeska, „Przegląd Socjologiczny”, nr 2–4, s. 113–136.
- Bláha I. A. 1948a. Socjologia inteligencji, „Przegląd Socjologiczny”, t. X, s. 97–138.
- Bláha I. A. 1948b. Stan socjologii czeskiej po wojnie, „Przegląd Socjologiczny”,t. X, s. 634–637.
- Bláha I. A. 1997. Československá sociologie: od svého vzniku do roku 1948, Doplněk.
- Bystroń J.S. 1917. Rozwój problemu socjologicznego w nauce polskiej, „Archiwum Komisji Badania Historii Filozofii w Polsce”, t. I, cz. I. [Datowane: 1915.]
- Bystroń J.S. 1922. Rozvoj problému sociologického v polské vědě, „Parlament”, r. I, s. 373–377, [na:] Nešpor Z.N., Kopecká A., red. 2011. Edice českých sociologických časopisů (CD-ROM), Sociologický ústav AV ČR – MathAn.
- Chałubiński M. 1991. Polityka i socjologia. Studium koncepcji Juliana Hochfelda, Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii i Socjologii.
- Hochfeld J. 1956. O programu výzkumu pracovního prostředí na velkých stavbách socialismu, „Filosofický časopis”, nr 3, s. 441–448.
- Kaltenberg-Kwiatkowska E. 2008. Jan Sedláček (1935–2008). Wspomnienie o naszym czeskim przyjacielu, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 147–151.
- Kilias J. 1998. Naród a idea narodowa. Nacjonalizm T.G. Masaryka, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Kilias J. 2000. Narodowość jako problem naukowy. Naród w socjologii czeskiej okresu międzywojennego, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Kilias J. 2001a. „Okno na świat”. O socjologii w Polsce i Czechosłowacji przed rokiem 1968, „Myśl Socjaldemokratyczna”, nr 2, s. 99–105.
- Kilias J. 2001b. „Socjologia bilansująca” cz y „obiektywizm socjologiczny”? Dwa spory o charakter socjologii czeskiej okresu międzywojennego, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 37–66.
- Kilias J. 2012. Jak socjologowie opowiadali o socjologii. Dwa studia, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
- Klofáč J. 1956. K možnosti a potřebě sociologického výzkumu v ČSR, „Filosofický časopis”, nr 3, s. 449–452.
- Kon I.S. i in. 1982. Dějiny buržoazní sociologie 19. a začátku 20. století, Svoboda.
- Komarov M.S. i in. 1983. Dějiny buržoazní sociologie první poloviny 20. století, tłum. J. Sedláček, Svoboda.
- Konstantinov F.V. i in. 1981. Buržoazní sociologie a současnost, tłum. J. Šanderová, J. Večerník, Svoboda.
- Krasnodębski Z. 2006. Zánik myšlenky pokroku, tłum. K. Tichá, Pavel Mervart.
- Kraśko N. 1996. Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1920–1970, PWN.
- Kraśko N. 2010. Instytucjonalizacja socjologii w Polsce 1970–2000, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
- Krzywicki L. 1948–1949. Dary jako jedna fáze vývoje výměny výrobků, cz. I–III, „Sociologická revue”, nr 1, 1–3 i 4, s. 13–21, 16–29 i 137–153.
- Kubiczek F., red. 1992. Historia Polski w liczbach, z. 4: Oświata, nauka, kultura, GUS.
- Kurczewska J. 1979. Naród w socjologii i ideologii polskiej. Analiza porównawcza wybranych koncepcji z przełomu XIX i XX wieku, PWN.
- Labbé M. 2011. The Rockefeller Foundation Turns to the East: Polish Social Sciences Fellows during the Interwar Period. http://www.rockarch.org/publications/resrep/labbe.pdf; dostęp: 14.06.2015.
- Machonin P. 1968. Struktura współczesnego społeczeństwa czechosłowackiego, „Studia Socjologiczno-Polityczne”, nr 25, s. 81–12.
- Machonin P. i in. 1969. Československá společnost. Sociologická analýza sociální stratifikace, Epocha.
- Machotka O. 1938. Americká sociologie: sociální podmínky vzniku a rozvoje, Melantrich.
- Macků J. 1968. Główne tendencje rozwojowe socjologii czechosłowackiej, „Studia Socjologiczne”, nr 3–4, s. 339–442.
- Mikulka J. 1984. Slovanství a polská společnost v XIX. století, Academia.
- Mirek F. 1930. Sociologie v Polsku (XIX. a XX. století), cz. I/II, „Sociologická revue”, nr 1–2, s. 96–100, nr 3–4, s. 301–306.
- Mirek F. 1934. O ideových proudech současné mládeže polské, „Sociologická revue”, Nr 1–3, s. 80–89.
- Morawski W. 2005. Ekonomická sociologie. Problémy, teorie, empirie, tłum. J. Ogrocký, Sociologické nakladatelství.
- Nešpor Z.R. 2011. Republika sociologů. Zlatá éra české sociologie v meziválečném období a krátce po druhé světové válce, Scriptorium.
- Nešpor Z.R. i in. 2014. Dějiny české sociologie, Academia.
- Nowak S. 1975. Metodologie sociologických výzkumů. Obecné problémy, tłum. J. Večerník, Svoboda.
- Olechnicki K. 2003. Antropologia obrazu, Oficyna Naukowa.
- Pecka E. 2011. Proces tzv. normalizace v české sociologii, „Historická sociologie – Historical Sociology”, nr 1.
- Petrusek M. 2004. Výuka sociologie v čase tání a v časech normalizace (1964–1989), „Sociologický časopis”, nr 5, s. 597–607.
- Petrusek M. 2006. Společnost pozdní doby, Slon. „Polish Sociological Review”. 2008. Nr 2 [numer złożony z tekstów czeskich autorów].
- Richta R. i in. 1966. Civilizace na rozcestí: společenské a lidské souvislosti vědeckotechnické revoluce, Svoboda.
- Richta R. i in. 1971. Cywilizacja na rozdrożu: konsekwencje rewolucji naukowo-technicznej dla społeczeństwa i dla człowieka, tłum. Andrzej Hodoly, Książka i Wiedza.
- Sdělení redakce. 1968. „Sociologický časopis” nr 4, s. 519–520 [tekst odredakcyjny].
- Sedláček J. 1971. A.M. Rumjancev o knize Jana Szczepańského, „Sociologický časopis”, nr 3, s. 316–318.
- Sedláček J., Burianek J., Šubrt J. 2000. Mezigenerační roz prava o vědě a životě, [w:] Jedinec a společnost. Sborník k 65. narozeninám doc. PhDr Jana Sedláčka, Katedra Sociologie FF UK, s. 13–31.
- Skovajsa M. 2014. Rockefeller Foundation’s Role in Promoting Social Sciences in Interwar Czechoslovakia, referat wygłoszony na XVIII ISA World Congress of Sociology, Yokohama.
- Sowa J. 2011. Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas.
- Staniszkis J. 2006. Postkomunismus: zrod hádanky, tłum. P. Pšeja, CDK.
- Staniszkis J. 2009. O moci a bezmoci, tłum. J. Ogrocký, CDK.
- „Statistická ročenka Republiky československé”. 1934.
- „Statistická ročenka ČSSR”. 1963.
- „Statistická ročenka Československé socialistické republiky”. 1988.
- Sułek R. 2013. Zatrzymani w rozpędzie: o pierwszym pokoleniu studentów socjologii w Polsce, referat wygłoszony na XV Ogólnopolskim Zjeździe Socjologicznym w Szczecinie.
- Szacki J. 1971. Utopie, tłum. J. Sedláček, Mladá fronta.
- Szacki J. 1995. Wstęp: krótka historia socjologii polskiej [w:] Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego. Wybór tekstów, red. J. Szacki, PWN, s. 11–119.
- Szczepański J. 1967. Sociológia: vývin problematiky a metód, Vydavateľstvo politickej literatúry.
- Szostkiewicz S. 1964. Sociologický výskum. Procedúry a techniky, tłum. J. Pašiak, Vydavateľstvo politickej literatúry.
- Szostkiewicz S. 1965. Sociologický výskum. Procedúry a techniky, tłum. J. Pašiak, Vydavateľstvo politickej literatúry.
- Szostkiewicz S. 1968. I spotkanie socjologów czechosłowackich i polskich, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 209–212.
- Sztompka P. 2007. Vizuální sociologie: fotografie jako výzkumná metoda, tłum. J. Ogrocký, Sociologické nakladatelství.
- Šťastný V. i in., red. 1968. Slovanství v národním životě Čechů a Slováků, Melantrich.
- Štefánek B. 1948. Socjologia Słowacji, „Przegląd Socjologiczny”, t. X, s. 637–643.
- Vaněk A. 1981a. Kapitoly z dějin buržoazní sociologie, FF UK – Státní pedagogické nakladatelství.
- Vaněk A. 1981b. Úvod do dějin marxistického sociologického myšlení, FF UK – Státní pedagogické nakladatelství.
- Voříšek M. 2012. The Reform Generation. 1960s Czechoslovak Sociolog y from a Comparative Perspective, Kalich.
- [Wiatr J.J.] 1967. Wizyta delegacji czechosłowackiej w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 303.
- Wiatr J.J. 2008. Życie w ciekawych czasach, Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji.
- Wincławski W. 1991. Lud, naród, socjologia. Studium o genezie socjologii słowackiej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
- Rockefeller Archive Center: Fundacja Forda, rolka 2521, grant 57-322: list Herberta Menzla do Stanleya T. Gordona z 10 października 1962 r.
- Biuro PTS: Protokół z zebrania Zarządu Głównego PTS z dnia 9 grudnia 1966 r.
- Biuro PTS: Protokół z zebrania Zarządu Głównego PTS z dnia 28 października 1969 r.
- Biuro PTS: Protokół z zebrania Zarządu Głównego PTS z dnia 29 czerwca 1970 r.
- Biuro PTS: Protokół z zebrania Zarządu Głównego PTS z dnia 16 grudnia 1971 r.
- Biuro PTS: Protokół z zebrania Zarządu Głównego PTS z dnia 9 czerwca 1972 r.
- Wywiad z Jerzym J. Wiatrem (1995).
- Korespondencja i rozmowy z Janem Sedláčkiem (2003–2008).
Downloads
Download data is not yet available.