Czego pomnikiem jest drzewo „pomnik przyrody”?

Michał Kowalski

doi:10.51196/srz.19.11

Artykuły

Nr 2(19) (2020): Pomniki

Czego pomnikiem jest drzewo „pomnik przyrody”?

Michał Kowalski^▸^▾

PDF

DOI: https://doi.org/10.51196/srz.19.11
Przesłane: 23 grudnia 2021
Opublikowane: 01-11-2020

Abstrakt

W prezentowanym artykule podejmuję temat nieobecny w literaturze socjologicznej – znaczenia drzew „pomników przyrody”. Jak można zakładać, drzewa uznawane za „pomniki” powinny wzbudzać zainteresowanie nie tylko przyrodników, ale i badaczy społecznych ze względu na wielość znaczeń, jakie mogą być im przypisywane. Przedstawiam w tekście zarys historii „pomników przyrody” w Polsce. Analizuję kilkadziesiąt doniesień prasowych z ostatniej dekady, wskazując, że drzewa-pomniki przyrody wzbudzają zainteresowanie jedynie podczas okazjonalnych akcji (np. rocznicowych) związanych z ustanowieniem statusu pomnika oraz w momencie bulwersujących doniesień o ich zniszczeniu. Twierdzę, że drzewa-pomniki przyrody trwają w niepamięci społecznej, nawet wtedy gdy są przedstawiane jako lokalne atrakcje turystyczne. Poszukuję przyczyn takiego stanu rzeczy, rozważając przyczyny braku społecznego zainteresowania drzewami-pomnikami przyrody.

Bibliografia

Affek-Starczewska A., Starczewski K., Pawlonka Z., Skrzyczyńska J. 2014. Drzewa – pomniki prz yrody jako element krajobrazu kulturowego, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, t. XII, nr 3, s. 55–63.
Backmann M. 2008. Najpiękniejsze miejsca w Polsce, Publicat S.A.
Banaszkiewicz J. 2012. Takie sobie średniowieczne bajeczki, Wydawnictwo Avalon.
Bejenkowska K., Michalak S. 1995. Dęby w Rogalinie, „Salamandra. Magazyn Przyrodniczy”, nr 1. http://magazyn.salamandra.org.pl/m02a18.html; dostęp: 7.07.2021.
Białczak A. 2002. Kapliczki i krzyże przydrożne zachodniej kurpiowszczyzny, „Zeszyty Naukowe OTN”, t. XVI, s. 253–280.
Chmielewski P. 2011. Koncepcje konserwatorskie w historii ochrony przyrody w Polsce do 1939 roku, „Zeszyty Naukowe. Inżynieria lądowa i wodna w kształtowaniu środowiska”, nr 4, s. 21–25.
Galera H. 2007. Morfologia a symbolika drzew, „Nauka”, nr 2, s. 117–129.
Gloger Z. 1900–1903 [1978]. Dąb, [w:] tegoż, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. I, Wiedza Powszechna.
Gomóła A. 2011. Człowiek i drzewo. Refleksje o podobieństwie i upodobaniach, „Studia i Materiały CEPL w Rogowie”, R. 13, Z. 4(29), s. 106–113.
Grzywacz A. 2011. Drzewa jako obiekty kulturowe, „Studia i Materiały w Rogowie”, R. 14, Z. 4(29), s. 45–62.
Grzywacz A., Pietrzak J. 2013. Drzewa – pomniki przyrody, Polskie Towarzystwo Leśne.
GUS. 2017. Analiza walorów turystycznych powiatów i ich bez pośredniego otoczenia, GUS. https://stat.gov.pl/statystyki-eksperymentalne/uslugi-publiczne/analiza-walorow-turystycznych-powiatow-i-ich-bezposredniegootoczenia,1,1.html; dostęp: 07.07.2021.
GUS. 2019. Ochrona środowiska 2019, GUS. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/srodowisko/ochrona-srodowiska-2019,1,20.html; dostęp: 23.09.2021.
Kasprzak K. 2011. Drzewa – pomniki przyrody i pamiątki kultury, „Turystyka Kulturowa”, nr 4, s. 17–38.
Lasy dla Niepodległej. 2018. Dodatek specjalny do magazynu „Echa Leśne”, Lasy Państwowe. https://issuu.com/lasypanstwowe/docs/echa_le_ne_-_lasy_dla_niepodleg_ej_; dostęp: 7.07.2021.
NIK. 2018. Lokalne formy ochrony przyrody, NIK. https://www.nik.gov.pl/plik/id,17223,vp,19790.pdf; dostęp: 23.09.2021.
Pietrzak-Zawadka J. 2015. Kryteria wymiarowe uznawania drzew za pomniki przyrody w Polsce, „Sylwan”, nr 159(3), s. 227–235.
Rydzewska A., Wilkaniec A. 2013. Kapliczki i krzyże w krajobrazie otwartym i zurbanizowanym Wielkopolski, [w:] Obiekty religijne w krajobrazie, Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego, s. 89–102.
Symonides E. 2008. Ochrona przyrody, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Zarzyński P., Tomusiak R., Borkowski K. 2016. Drzewa Polski. Najgrubsze, najstarsze, najsłynniejsze, Wydawnictwo Naukowe PWN – Lasy Państwowe.