Podejmując problematykę dziedzictwa kontrkultury i ruchów społecznego protestu z końca lat sześćdziesiątych XX wieku, proponujemy wpisanie procesów oraz ruchów kontestacji, współtworzących klimat kontrkulturowego sprzeciwu, w szerszy społeczno-kulturowy kontekst. Odwołując się do sformułowania Alaina Touraine`a, można by powiedzieć, że jest to batalia o kontrolowanie pola historyczności. Stawką nie jest tutaj proste zanegowanie społeczno-kulturowego mainstreamu, czy niektórych wartości społeczeństwa konsumpcyjnego i zastąpienie ich innymi, nazwanymi dla odmiany postmaterialistycznymi. W związku z tym nasuwa się pytanie: Czy można zasadnie twierdzić, że powstanie kontrkultury byłoby niemożliwe w społeczeństwach o niskim poziomie historyczności i małym potencjale samotworzenia? Zapraszamy do refleksji nad procesami społecznej kontestacji, wyrastającymi zarówno z tradycji ruchów kontrkulturowych lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, jak i współczesnych przejawów sprzeciwu, buntu, kwestionowania rzeczywistości społeczno-kulturowej. Na procesy te warto spojrzeć nieco szerzej i nie traktować ich wyłącznie jako protestu przeciwko określonemu systemowi wartości społeczeństwa konsumpcyjnego, czy mieszczańskiego, lecz jako sprzeciw wobec pewnego modelu kulturowego. Jeśli potraktujemy fenomen kontrkultury jako przejaw zasadniczej zdolności społeczeństwa do samo transformacji, a także jako uaktywnienie symbolicznego potencjału, umożliwiającego proces twórczych samoprzekształceń, to tym samym nie możemy zwyczajnie uznać, że była ona zanegowaniem kultury, czy wyjściem poza kulturę. Można powiedzieć, że kontestacja pokolenia `68 nie osiągnęła swych celów lub zrealizowała je połowicznie, czyli nie zdołała zachwiać instytucjonalnym porządkiem społeczeństwa. Nie wolno jednak przeoczyć faktu, że zapoczątkowała proces twórczych samoprzekształceń, prowadząc do wyłonienia się wielu nowych subkultur, alternatywnych stylów życia, nowych ruchów społecznych, nowatorskich dyskursów w obrębie kultury późnego kapitalizmu, przyczyniając się również do wzrostu zainteresowania odmiennością etniczną i seksualną, rewitalizując tym samym dyskurs „uwzględniania Innego”.

Zakres tematyczny:

Redakcja tomu: dr Tomasz Maślanka (IS UW)